İnovatif Düşüncenin Geliştirilmesi ve Fikirlerin Korunması
 

(Daha önce inovasyon kelimesinin duyulup duyulmadığı sorulur. Duyulduysa nereden duyulduğu açıklanması istenir. Farklı bilgilere sahip olanların fikirleri dinlenir. Philips markasının sloganı olan “inovation and you” bilgisi verilip açıklanır.)

İnovasyon: Kelime anlamı yenilik olan inovasyon; farklı, değişik, yeni fikirler geliştirmek ve bunları uygulamaktır. Bilim ve teknolojinin ekonomik ve toplumsal yarar sağlayacak şekilde incelenmesi sürecidir. Yaratıcılığın ticari ustalıkla birleştirilmesidir. Gelecek ve sürdürülebilir karlı büyüme sağlamaktır. (Soru Cevap: Ekonomi ne demek? Ekonomik ve toplumsal yarar nedir? Sürdürülebilir karlı büyüme nedir? İnovasyonun markalar için önemi vurgulanır. Örnek olarak Nokia markasının eski durumu ile şimdiki durumu anlatılır. İkinci örnek olarak elektrikli otomobil firmalarından bahsedilir. Her yenilik inovasyon değildir. Her inovasyon da beklenen ilgiyi görmeyebilir. Örnek olarak Samsung markası bir telefon modeline projeksiyon özelliği eklemiş olmasına rağmen telefonun batarya süresini düşürmüş ve daha ağır hale getirdiği için kullanıcılar tarafından destek görmemiştir. İnovasyon her kesime hitap etmek zorunda değildir; ancak hayatı kolaylaştıran, pratik yaşamı destekleyen özellikte olmalıdır.)

(Ders içi etkinlik: Günlük yaşantımızdan yola çıkarak hayatımızda değiştirmek istediğimiz ürünleri, keşke bu böyle olsaydı dediğimiz ürünler var mı? Düşünmek için 1 dakika süre verildikten sonra cevap vermek isteyen öğrenciler sırasıyla dinlenir.)

İNOVASYON TÜRLERİ

1-Ürün İnovasyonu: Günlük yaşantımızda kullandığımız ürünlerin yapıları ve özelliklerinin ihtiyacımızın farklılaşması ve değişmesine bağlı olarak yenilenmesi ve gelişim göstermesi sürecidir. (İhtiyaçlarımızın farklılaşmasına hangi örnekleri söyleyebiliriz. Yaşa bağlı olarak ihtiyaç duyduğumuz örnekler verilir. Günlük yaşantımızda kullandığımız tüm ürünlerin aslında ürün inovasyonu olduğu anlatılır. Bazı markalar ürün inovasyonunu çok kuvvetli ve rakipsiz olarak gerçekleştirdiği için markanın adını aslında ürünün kendisi olarak bildiğimizi söyleyip örnek video ile açıklarız.) (Video: Türkiye’de ürün adı olmuş markalar adlı video(selpak, walkman, pritt, jelibon, jeep).

2- Hizmet İnovasyonu: Beslenme, sağlık, eğitim, turizm gibi karşılanan veya giderilen ihtiyaçlarımızın bulunduğu sektörün daha faydalı ve farklı yaklaşımlar geliştirmek ve bunları uygulamak adına yaptığı yeniliklerdir. (Hizmet deyince akla ne geliyor? Beslenme, sağlık, eğitim, turizm alanındaki hizmetler nelerdir? E-okul, e-devlet, e-nabız, mhrs, Trendyol-yemeksepeti gibi alışveriş yapılan tüm uygulama ve hizmetler, pandemi döneminde zincir marketlerin yaptığı evlere servis hizmeti, iade garantisi taahhüdü, alınan hizmet sonrası telefon ve mail yoluyla hizmet kalitesi anketleri)

3- Pazarlama İnovasyonu: Üretilen bir ürün veya sunulan bir hizmetin daha fazla tüketiciye ulaştırılması için farklı, değişik ve yeni ambalaj ile pazarlama yöntemlerinin geliştirilip kullanılmasıdır. (Pazarlama nedir? Marketten ya da herhangi bir yerden ürün alırken alternatifler arasından seçtiğiniz üründe dikkat ettiğiniz şeyler nelerdir? Marka, popüler kültür, kalite, renk, tasarım özellikleri bakımından karşılaştırılır. Sporcu içeceğinin içerik renginin dikkat çekici oluşu, 3 al 2 öde gibi kampanyalar, internet alışverişlerindeki şeffaf ambalajlar, cips paketlerinde %20 daha fazla gibi ibareler, marketlerdeki kasa yanındaki ürün çeşitliliği anlatılır.)

4-Organizasyonel İnovasyon: Üretim, yönetim gibi birçok alanda işleyişi düzenleyebilmek, çalışmayı takip edip kontrol altında tutmak amacıyla yeni ve farklı yöntemlerin geliştirilip kullanılması ile rekabet ve işleyişin verimini artırma sürecidir. (İki farklı yöntemi bir arada kullanarak üretim kalitesini artırmak amaçlanmaktadır. İlk uygulayan firma Ford’dur. İşçiler ile mühendislerin çalışma ortamları birbirinden ayrılmış ve üretim verimi artırılmıştır. Büyük firmalar çalışanlarını motive etmek amacıyla bazı ayrıcalıklar sunmaktadır. Örneğin Erdemir fabrikası çalışanlarına ait market, restoran gibi imkanlar sağlamış, ödemelerinde hem kolaylık hem indirim sağlamışlardır. Çalışan kendini ayrıcalıklı hissetmiş ve çalıştığı firmayı daha çok benimseyerek verimi artırmıştır. Öğretmenlere ait öğretmenevi, polislere ait polisevi bunlara örnek gösterilebilir. Gazetelerin daha önceki yıllarda yapmış oldukları kuponlu ürünler, bazı kurumların başka kurumlarla işbirliği yapıp indirim, ayrıcalık sağlaması, sosyal medya kullanıcılarının sponsor olarak ürün tanıtımları organizasyonel inovasyon örneklerindendir. Telefon operatörlerinin diğer markalarla yaptığı indirim kampanyaları da bu türe ait inovasyon çeşidindendir.)

İNOVATİF FİKİRLERİ KORUYAN BELGE TÜRLERİ

Türk Patent ve Marka Kurumu: Patent yasalarının amacı, buluş yapmayı, yenilikleri ve yaratıcı fikri faaliyetleri teşvik etmek amacıyla gerekli olan korumayı ve buluşlarla elde edilen teknik çözümlerin sanayide uygulanmasını sağlamaktır. Fikri ve sınai mülkiyet olmak üzere ikiye ayrılır. Türkiye’de inovatif fikirleri koruyan belge türlerini verme yetkisi bu kuruma ait olup verilen belge türleri şunlardır:

1-Patent Belgesi: Sınırlı bir süre için, üçüncü kişiler tarafından buluş, icat ve tasarımların izinsiz olarak üretilmesini, kullanılmasını veya satılmasını engellemek adına sahibine tanınan hak belgesidir. Patentin koruma süresi 20 yıldır. Bir buluşun patent belgesi alabilmesi için yeni olması (Buluşun dünya çapında daha önce var olmaması anlamına gelir), buluş basamağı içermesi (Buluşun, ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi tarafından tekniğin bilinen durumundan açık bir şekilde çıkarılamayacak nitelikte olması anlamına gelmektedir) ve sanayiye uygulanabilir olması (Buluşun tarım dahil sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir, uygulanabilir veya kullanılabilir nitelikte olması anlamına gelir) gerekmektedir. Patentler diğer ürün ve hizmetler gibi satılabilir, kiralanabilir ve miras yoluyla başka kuşaklara aktarılabilirler. (Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi aldığı patent sayısıyla doğru orantılıdır. 2021 yılı itibariyle patent sıralaması şu şekildedir: Çin, ABD, Japonya, G.Kore, Almanya. 2022 yılına ait patent sayılarına göre ülkemizin patent sayısı 2021’deki 735 adetten 542’ye düşerek 26.sırada yer almaktadır. 2021’deki miktarın fazla olma nedeni Milli Eğitim Bakanlığının liselerdeki patent teşviğinden kaynaklanmaktadır. )

2-Faydalı Model Belgesi: Diğer adı ufak patent olan, sanayiye uygulanabilir ve yeni olan buluş, icat ve tasarım sahiplerine 10 yıl boyunca ürünü üretme ve pazarlama hakkı tanıyan belgedir. Patent belgesindeki gibi buluş basamağı içermesine ve araştırma-inceleme yapılmasına gerek yoktur. (Araştırma inceleme işlemlerinin olmaması nedeniyle hem koruma hem de alınabilme süresi daha kısadır. Zamandan ve maddiyattan tasarruf sağlar.)

3-Fikri Mülkiyet (Telif Hakkı): Edebiyat, sanat, müzik ve mimari gibi eserleri kapsayan, kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde 70 yıl koruma sağlayan hukuken sağlanan haktır. (Sosyal medyada içerik üretme konusunda sıklıkla karşılaşılan bir koruma yöntemidir. Genellikle müzik ile korumalarda karşımıza çıkmaktadır. Kitaplarda olduğu gibi müzik kütüphaneleri de bulunmaktadır. Buradaki müzikler ücretsiz olarak kullanıma açıktır. Telif hakkı olan müziklerin yalnızca 5sn kullanılmasına izin verilmektedir. Aynı şekilde kitapların da izinsiz olarak fotokopi ile çoğaltılması telif hakkı ihlali anlamına gelmektedir.)

4-Marka Tescil Belgesi: Belirli mal ve hizmetleri diğerlerinden ayıran işaretlere marka denir. Markanın başkası tarafından kullanılmasını engelleyen ve sahibine her biri 10 yıl olmak üzere yenileme ve kullanma hakkı veren belgedir. (İlerleyen haftalarda tanıtım ve pazarlama konusunda ayrıntılı olarak incelenecektir.)

5-Endüstriyel Tescil Tasarım Belgesi: Görsel duyularla hissedilebilen bir ürünün tamamı veya bir parçasındaki yeniliktir. Koruma süresi 5 yıl olup, 25 yıla kadar uzatılabilir. Bu tescil için üründe yenilik ve ayırt edici nitelik özelliği olması gerekir. (Çalışma sandalyeleri düşünüldüğünde yükselme alçalma niteliği eklenmesi, geriye doğru yatma özelliklerinin eklenmesi örnek olarak verilebilir. Kendine özgü olan kola ve soda şişeleri).

6-Coğrafi İşaretler: Menşe adı ve mahreç işareti olmak üzere ikiye ayrılır. Coğrafi sınırları belli olan ve coğrafi konumu yapısıyla insanlarının ve doğanın etkisiyle kendine has bir özelliğe sahip olan ve bu özellikler doğrultusunda bölgeyle özdeşleşmiş ürünlerin üretimi, işlenmesi ve diğer işlemleri ile yöreye, alana ve bölgeye mahsus bir ürüne menşe adı denir. (Ege tütünü, Antep fıstığı, Eskişehir lületaşı). Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirli coğrafi sınırlar içinde gerçekleşmesinin zorunlu olduğu coğrafi işaretlere ise mahreç denir. (Siirt battaniyesi, Maraş dondurması, Trabzon ekmeği, Hereke halısı, Antep baklavası).

7.Geleneksel Ürün Adı: Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ve ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az 30 yıl kullanıldığı kanıtlanan, geleneksel üretim veya işleme yöntemi geleneksel bileşimden kaynaklanan ve/veya geleneksel hammadde veya malzemeden üretilen ürünlerdir. Baklava, lokum, höşmerim, pastırma geleneksel ürün adına örnektir.